Schimmel in de badkamer voorkomen

Waar vocht en warmte samenkomen, ontstaat snel schimmel – met name in de badkamer. Actieve preventie is echter geen rocketscience: met drie eenvoudige handgrepen bent u vaak al aan de veilige kant.

Regendouchekop met stromend water in een door warm licht doorstroomde, stomende badkamer

Schimmelvrije badkamer met deze tips

Het is geen verrassing dat condensatie op muren, plafonds en armaturen het risico op schimmelgroei in badkamers verhoogt. Gepaard met de onvermijdelijk hoge luchtvochtigheid in de badkamer en mogelijk niet-afgedichte siliconen voegen in de natte zone ontstaan nu juist paradijsachtige omstandigheden voor de groei van voor de gezondheid schadelijke sporen. Het goede nieuws is: schimmelvorming kan worden voorkomen! Wij laten u de belangrijkste routinematige handelingen zien, waarmee u in de badkamer uw douche, voegen en wanden langdurig schimmelvrij houdt.

Gevoelige plekken voor schimmelvorming

Vanwege zijn gebruiksomstandigheden is de badkamer voorbestemd voor het ontstaan van schimmelsporen, want de vochtig-warme omgeving schept ideale groeiomstandigheden. Als de schimmel zich eenmaal heeft verspreid, is het moeilijk om de groei in te dammen en aangetast materiaal vakkundig en blijvend te reinigen – als het al gered kan worden. Preventie is des te belangrijker om een continue badkamerhygiëne te garanderen en dus ook de levensduur van de materialen. Om te voorkomen dat uw persoonlijke wellness-oase een schimmelparadijs wordt, is het raadzaam om bepaalde plekken goed in de gaten te houden en met vooruitziende blik schoon te maken:

Douchecel

Douchecel

Hier komen water en warmte regelmatig samen: tijdens en na elke douchebeurt heerst er in de natte cel een zeer hoge luchtvochtigheid. Bij weinig ventilatie en niet-droogvegen condenseert deze in de volledige doucheruimte en biedt zo ideale omstandigheden voor de groei van schimmels.

Armaturen

Armaturen

Waterkranen, douchekoppen, handdouches, ventielen afvoeren – alle armaturen van wastafel, douche of bad worden regelmatig aan vocht blootgesteld. Condenswater, de vochtig-warme lucht en waterresten bevorderen schimmelvorming. Bijzonder ongunstig zijn hoeken of groeven die moeilijk toegankelijk zijn en waarin het water langere tijd blijft staan.

Wanden achter meubels

Wanden achter meubels

Door de beperkte luchtcirculatie achter badkamermeubels blijken de contactzones tussen wand en meubilair risicozones te zijn, die snel over het hoofd worden gezien. Hier kan de vochtige lucht niet goed drogen. In plaats daarvan condenseert deze en vormt zo de optimale voedingsbodem voor schimmelsporen.

Douchegordijnen en -wanden

Douchegordijnen en -wanden

Douchegordijnen en -wanden komen in de vochtig-warme omgeving regelmatig met water en zeepresten in aanraking. Met name wanneer de oppervlakken onvoldoende geventileerd, niet afgeveegd of niet regelmatig schoon gemaakt worden, kan zich hier schimmel vormen.

Cementvoegen

Cementvoegen

Cementvoegen nemen vocht op, slaan dit op en bevorderen bij onvoldoende ventilatie in combinatie met een hoge temperatuur evenals een hoge luchtvochtigheid de vorming van schimmels.

Afdichtingsvoegen

Afdichtingsvoegen

Ondanks dat silicone waterafstotend is, kunnen zich op afdichtingsvoegen van dit materiaal zeepresten en vocht verzamelen. Bovendien verliezen siliconen voegen in de loop der tijd hun beschermende werking; met name wanneer er geen reiniging en verzorging wordt uitgevoerd.

Schimmelvorming voorkomen: kleine handelingen, groot effect

Preventie is de beste strategie om te voorkomen dat er schimmel ontstaat in de badkamer - en het is heel eenvoudig! Uiteindelijk zijn drie eenvoudige routinemaatregelen voldoende om schimmelvorming te voorkomen: goed ventileren, correct verwarmen en zorgvuldig droog vegen zijn al voldoende. In combinatie verlagen ze de luchtvochtigheid in de badkamer ver genoeg om een permanent hygiënisch ruimteklimaat te creëren en zo schimmel elke basis voor groei te ontnemen.

Gekanteld venster in een lichtdoorstroomde badkamer met lichte betegeling © Schlueter-Systems

#1 Goed ventileren

Ventilatie zorgt voor luchtverversing en is daarmee de belangrijkste maatregel voor de instandhouding van de hygiëne in uw badkamer. Het principe is zeer eenvoudig: verse lucht naar binnen, vochtige lucht naar buiten! Door het geopende raam kan de waterdamp – vooral na het douchen of baden – zonder probleem uit de ruimte ontsnappen, in plaats van als condensaat op koude oppervlakken neer te slaan. In badkamers zonder raam helpen luchtafvoersystemen, zoals elektrische ventilatie en ruimteventilatoren. Beide maatregelen verminderen het vochtigheidsgehalte in de lucht, waardoor schimmels geen voedingsbodem meer hebben.

Om uw natte zone langdurig schimmelvrij te houden, kunt u drie eenvoudige stappen volgen:

Schokventilatie

Maak er een gewoonte van om meerdere keren per dag en met name na het douchen of baden voldoende schoksgewijs te ventileren, omdat bij een ver geopend raam de warme, vochtige lucht binnen 5 tot 10 minuten door koudere, droge lucht wordt vervangen. Om de vochtige lucht daadwerkelijk naar buiten en niet naar andere woongedeeltes af te voeren, houdt u de deur tijdens het ventileren gesloten. Wanneer u schokventilatie als laatste onderdeel van uw doucheroutine toepast, bestrijdt u de schimmel al op een doeltreffende manier.

Kantelventilatie naar behoefte

Om te beginnen: door het raam slechts een paar minuten te kantelen, krijgt u niet hetzelfde effect als bij schokventilatie. Maar zelfs na het douchen is er nog vocht in de badkamer dat langzamer verdampt - bijvoorbeeld in je handdoeken. Daarom is het raadzaam om schokventilatie te combineren met kantelventilatie. Let er in de winter echter op dat u het raam niet te lang gekanteld laat om onnodig energieverlies te vermijden.

Controle inschakelen

Controleer de luchtvochtigheid in uw badkamer met behulp van een hygrometer. Modellen voor binnenruimtes meten tegelijkertijd de kamertemperatuur – zo houdt u beide factoren moeiteloos in het oog en kunt u, indien nodig, tegenmaatregelen nemen. Tijdens het douchen stijgt de relatieve luchtvochtigheid soms tot 70%, maar afhankelijk van het type gebouw, de isolatie en de kamertemperatuur mag de luchtvochtigheid niet hoger zijn dan 40-60% als permanent dagelijks gemiddelde.

Schimmel als gezondheidsrisico

Schimmelkoloniën in de badkamer zijn niet alleen onooglijke getuigen van een verhoogde vochtigheid en gebrekkige hygiëne, maar vormen ook een gezondheidsrisico dat serieus dient te worden genomen. Als de microscopisch kleine sporen in de vochtig warme badkamerlucht circuleren, kunnen deze ook in de luchtwegen terechtkomen – en met namen bij personen die lijden aan allergie, astma of immuundeficiëntie, tot klachten leiden. Maar ook bij personen zonder medische voorgeschiedenis wordt het immuunsysteem bij voortdurende confrontatie met schimmelsporen geprovoceerd. Kenmerkende, maar ook vaak niet-specifieke symptomen zijn naast ademhalingsproblemen ook huid- en oogirritaties, huiduitslag, hoofdpijn, bloedcirculatieproblemen of uitputting.

#2 Goed verwarmen

© Schlueter-Systems

De juiste verwarming van badkamers speelt niet alleen om redenen van de energie- en kostenefficiëntie een belangrijke rol, maar ook ter voorkoming van schimmel in natte zones. Warme lucht neemt namelijk meer vocht op dan koude lucht, waardoor bij de juiste temperatuur duidelijk minder waterdamp uit de lucht op de oppervlakken neerslaat. De algemeen aanbevolen kamertemperatuur in de badkamer ligt daarom tussen 22 en 24 °C – en zorgt niet alleen voor prettige warmte en comfort, maar bevordert ook de verdamping van de vocht die ontstaat.

Als in de badkamer een vloerverwarming is gelegd, komt ook de gelijkmatige warmtespreiding in de volledige ruimte de schimmelpreventie ten goede, omdat er geen koude zones kunnen ontstaan. Bovendien zijn er elektrische verwarmingssystemen, zoals Schlüter-DITRA-HEAT-E, die aan de wand direct onder de tegels kunnen worden gelegd – zelfs in natte zones. Het voordeel ligt voor de hand: de snelle opwarming van het douchevlak leidt tot een snelle droging en voorkomt schimmelvorming op een doeltreffende manier.

#3 Droog wissen

© Schlueter-Systems

De warmere temperaturen in de badkamer versnellen de verdamping van water, wat tot een constant hogere luchtvochtigheid dan in andere ruimtes leidt. Als warme, vochtige lucht nu op koelere oppervlakken neerslaat, verzamelt gecondenseerde waterdamp zich op tegels, armaturen, spiegels en ruiten. Met name na het douchen blijft vocht aan wanden, gordijnen en in voegen achter – veeg daarom uw natte zones, naast uw gewone badkamerreiniging, na elk gebruik handmatig droog om schimmel in de douche te vermijden. Door het wissen of afdrogen van de oppervlakken vermindert u het restvocht en voorkomt u het risico van schimmelvorming door vochtigheidsbelasting. Ook de op de lange termijn te verwachten materiaalschades – bijvoorbeeld het opbollen van tapijten, stuukwerk of houten elementen – kunt u hiermee voorkomen. Want in principe geldt: water dat doeltreffend wordt afgevoerd, kan niet in materialen of in de bouwmaterie binnendringen; noch via de lucht noch via het oppervlak!

Kleine voegen-kunde

Voegen

Voegen zijn de tussenruimtes tussen de afzonderlijke elementen van een vloerbekleding, die bij het leggen van bijvoorbeeld tegels, natuursteen- of steengoedbekledingen ontstaan en doorgaans met voegmortel worden gesloten. Deze zijn bedoeld om onnauwkeurigheden in de maatvoering te compenseren, de kleinste spanningen te elimineren en een gesloten oppervlak te realiseren. De breedte van de voegen kan daarbij, afhankelijk van het totale design en het tegelformaat, variëren.

Bewegingsvoegen

Tegels, dekvloeren en ook beton zijn continu onderhevig aan vormveranderingen die bijv. door wisselende belastingen, veranderingen in het vochtigheidsgehalte of temperatuurschommelingen worden veroorzaakt. Opgeteld kunnen deze bewegingen tot spanningsscheurtjes of verschuiving leiden. Juist hier worden bewegingsvoegen toegepast: ze fungeren als buffer om de vormveranderingen te compenseren en mogelijke schades in de bekleding te voorkomen.

Siliconen voegen

De siliconenvoegen die meestal in douches worden gebruikt, zijn verbindings- of bewegingsvoegen: ze compenseren de beweging van de gelegde vloer dankzij hun elastische eigenschappen. Onder de intensieve gebruiksomstandigheden van de badkamer hebben ze daarbij altijd werk te doen, want hogere temperaturen leiden onvermijdelijk tot grotere vormveranderingen. De elasticiteit is bij silicone echter tot ca. 20% beperkt – een 1 cm brede dilatatievoeg kan zich dientengevolge slechts 2 mm zonder schade uitzetten. Bij hogere belastingen zou de siliconen voeg afscheuren en zou deze moeten worden vernieuwd. Daar komt nog bij dat silicone slechts een beperkte fungicide en antibacteriële bestendigheid heeft. Met silicone opgevulde voegen worden daarom ook als onderhoudsvoegen aangeduid.

Als bij deze gebruiks- en door het materiaal veroorzaakte factoren nu afzettingen van zeepresten, organische stoffen zoals huidschilfers of bijtende reinigingsmiddelen bijkomen, ontstaat een ideale voedingsbodem voor schimmels in voegen – de tweede belangrijkste reden voor de regelmatige vervanging van siliconen voegen. Als alternatief voor silicone kunnen echter ook onderhoudsvrije uitzettingsvoegprofielen worden aangebracht, die uit tegenover elkaar beweegbare componenten bestaan, een zeer elastische, zachte zone hebben en bij het voegen van de bekleding conventioneel kunnen worden gevoegd. Ze kunnen noch scheuren noch verschimmelen – en zijn daardoor absoluut onderhoudsvrij.

Gedeeltelijk betegelde binnenhoek van een wand met Schlüter-DILEX-EF-uitzettingsvoegprofiel, ingebed in tegelmortel © Schlueter-Systems
Onopvallend, onderhoudsvriendelijk en gegarandeerd schimmelvrij: de Schlüter-DILEX-EF is slechts 5 mm breed en wordt in het lijmbed onder de tegelbekleding gelegd.

Onderhoudsvrije uitzettingsvoegprofielen in plaats van siliconen voegen

In commerciële keukens en zwembaden behoort de inbouw van uitzettingsvoegprofielen aan binnenhoeken van wanden of bij wand-vloerovergangen vanwege de hygiënische voorschriften vaak tot de standaard – in de particuliere woningbouw krijgt het echter nog relatief weinig aandacht. Dat is onterecht, omdat profielen, zoals Schlüter-DILEX-EF, ongeëvenaard zijn, wanneer het om onopvallende en onderhoudsvriendelijke binnenhoeken van wanden gaat: in tegenstelling tot siliconen voegen maken deze overgangen in betegelde ruimtes volledig onderhoudsvrij en vrijwel onzichtbaar.

Afhankelijk van de uitvoering zijn de materialen schimmel- en bacteriënbestendig – schimmel in dilatatievoegen behoort daarmee tot het verleden. De profielen zijn geschikt voor alle niet-zwevend gelegde bekledingen, worden in het lijmbed onder de tegel gelegd en sluiten gelijkliggend met de tegelrand af. Dat is niet alleen functioneel en duurzaam, maar past ook perfect bij het ontwerp van uw badkamer.

De belangrijkste handgrepen en routinemaatregelen tegen schimmelvorming in de badkamer

Naar behoefte ventileren: Meerdere keren per dag en in het bijzonder na het douchen of baden – maar ook tussendoor, omdat uw badkamertextiel langzamer droogt.

 Houd de douchecabine geopend: Maak er een gewoonte van om de deur van uw douche open te houden, zodat de vochtige lucht beter wordt ververst en het vocht sneller kan drogen.

Natte zones droog wissen: Hoe minder vocht er in uw badkamer is, des te lager is het risico van schimmelvorming.

 Goed verwarmen: Streef naar een kamertemperatuur van 22 tot 24 °C in de badkamer en maak, indien mogelijk, gebruik van een elektrische oppervlakteverwarming in de natte zones.

Hygrometer gebruiken: De meter laat u zien, wanneer de relatieve luchtvochtigheid in de badkamer te hoog is en opnieuw moet worden geventileerd.

 Hang geen wasgoed op: Laat uw wasgoed niet in de badkamer drogen – ook wanneer het daar vanwege de kamertemperatuur sneller gaat.

Gebruik een ontvochtiger: Juist in badkamers zonder vensters kunnen kleine luchtontvochtigers, bijv. op zoutbasis, een nuttige aanvulling zijn.

 Verminder voegen: Probeer bij een badkamerplanning onderhoudsvoegen te vermijden en het aantal voegen door grote tegelformaten te verminderen. Ook badkamers zonder voegen zijn mogelijk.